Ο ηγέτης μιας επιχείρησης δεν γεννιέται, γίνεται / A leader of a business isn't born, he is made

Ο ηγέτης μίας επιχείρησης δεν γεννιέται, γίνεται.

Ο Γουόρεν Μπένις ήταν ο σημαντικότερος στοχαστής για το θέμα που ενδιαφέρει τα διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο: τους εαυτούς τους. Τη δεκαετία του 1950, οπότε άρχισε να γράφει για τις ηγετικές θέσεις στις επιχειρήσεις, το θέμα δεν ενδιέφερε πολύ κόσμο. Στις 31 Ιουλίου πέθανε, ανταγωνιζόμενος σειρά από διάσημους καθηγητές για το ποιος θα τοποθετηθεί σε αυτό.

Ο Μπένις έγραψε περίπου 30 βιβλία για τις ηγετικές θέσεις στις επιχειρήσεις. Ορισμένα εξ αυτών θεωρούνται πλέον κλασικά, αλλά όλα ανεξαιρέτως διαβάζονται ευχάριστα, είναι γεμάτα με ανέκδοτα, παραδείγματα και αναφορές στη σχετική βιβλιογραφία. Προσέφερε, έτσι, συμβουλές σε επιχειρηματικά στελέχη από όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Ο Χάουαρντ Σουλτζ, πρόεδρος των Starbucks, τον θεωρούσε μέντορά του, ενώ ενίοτε ζητούσαν τις συμβουλές του Πρόεδροι των ΗΠΑ και από τα δύο κόμματα, οι Τζον Κένεντι και Τζέραλντ Φορν, Λίντον Τζόνσον και Ρόναλντ Ρίγκαν. Αν ο Πίτερ Ντράκερ ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τη διοίκηση επιχειρήσεων, τότε ο Γουόρεν Μπένις ήταν εκείνος που επινόησε την ηγεσία ως επιχειρηματική έννοια. Κεντρική ιδέα στη σκέψη του ήταν η διάκριση μεταξύ των διευθυντικών στελεχών και των ηγετών. Οι διευθυντές είναι εκείνοι που θέλουν να κάνουν τα πράγματα σωστά, υποστήριζε, ενώ οι ηγέτες είναι εκείνοι που κάνουν τα σωστά πράγματα.

Οι διευθυντές σε βοηθούν να επιτύχεις αυτό που θέλεις. Οι ηγέτες σου λένε τι πραγματικά θέλεις. Κατηγορούσε μάλιστα τις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων ότι δίνουν έμφαση στην πρώτη κατηγορία και αδιαφορούν για τη δεύτερη. Όπως τόνιζε, οι άνθρωποι σπουδάζουν διοίκηση επιχειρήσεων όχι επειδή θέλουν να γίνουν στελέχη μεσαίας κατηγορίας, αλλά επειδή θέλουν να διακριθούν ως διευθύνοντες σύμβουλοι. Υποστήριζε, επίσης, ότι «οι οργανισμοί που αποτυγχάνουν συχνά έχουν υπερβολικά πολλούς διευθυντές, ενώ πάσχουν από έλλειμμα ηγεσίας».

Ο Μπένις πίστευε ότι δεν γεννιέται κανείς ηγέτης, αλλά γίνεται. Δίδασκε ότι η ηγεσία είναι γνώση ή, μάλλον, ένα σύνολο επιμέρους γνώσεων, τις οποίες μπορεί να αποκτήσει κανείς δουλεύοντας σκληρά. Την παρομοίαζε μάλιστα με την απόδοση. Οι ηγέτες πρέπει να βιώνουν τους ρόλους τους,  όπως οι ηθοποιοί, και αυτό προϋποθέτει περισσότερα από το να μάθει κανείς να βλέπει τον εαυτό του όπως τον βλέπουν οι άλλοι, μολονότι κι αυτό είναι απαραίτητο. Προϋποθέτει να ανακαλύψει κανείς τον εαυτό του.

«Η διαδικασία του να αναδεικνύεται κανείς σε ηγέτη είναι παρεμφερής, αν όχι ταυτόσημη, με το να εξελίσσεται κανείς σε μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα», δήλωσε το 2009. Ως απόφοιτος πανεπιστημίου, ο Μπένις είχε δαπανήσει μία περιουσία σε ψυχανάλυση, ενώ εντρύφησε ακόμη και στην αστρολογία.

Η έννοια του καλού ηγέτη μίας επιχείρησης αλλάζει με τον καιρό. Ο Μπένις ήταν πεπεισμένος ότι στην εποχή της ισοτιμίας και ισονομίας χρειάζεται καινούργιο στιλ. Οι ηγέτες δεν μπορουν πλέον να παριστάνουν τους θηριοδαμαστές και να περιμένoυν ότι οι εργαζόμενοι θα πηδούν στον ρυθμό που θέλουν αυτοί. Οι ηγέτες πρέπει πλέον να μοιάζουν περισσότερο με μέντορες.

Οι αυταρχικοί ηγέτες όχι μόνον διακινδυνεύουν να αποξενώσουν τους υπαλλήλους, αλλά μπορούν ακόμη και να ακυρώσουν τη σημαντικότερη πλουτοπαραγωγική πηγή μίας επιχείρησης: τη γνώση. Δεν έχει νόημα να προσλαμβάνει κανείς υπαλλήλους με γνώσεις αν δεν πρόκειται να τους επιτρέψει να χρησιμοποιήσουν αυτές τις γνώσεις δημιουργικά.

Το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα ο Μπένις βρέθηκε πολλές φορές σε κατάσταση απόγνωσης. Διαφωνούσε με τους επιτυχημένους που κόμπαζαν για το πόσες θέσεις εργασίας είχαν καταργήσει και πόσα κέρδη είχαν συγκεντρώσει. Σε ένα από τα βιβλία του υπήρξε προφητικός σχετικά με τη διαφθορά του επιχειρηματικού κόσμου, τις δυσθεώρητες αμοιβές των υψηλόβαθμων στελεχών και τους βραχυπρόθεσμους στόχους.

Ήταν, πάντως, πιο αισιόδοξος τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον επιχειρηματικό κόσμο. Κι αυτό, γιατί η κατάρρευση των κολοσσών των Enron, WorldCom και Lehman δίδαξαν στις επιχειρήσεις τους κινδύνους που εγκυμονεί η ύβρις και έτσι αναδύθηκε μία νέα γενιά διευθύνοντων συμβούλων πολύ πιο εντυπωσιακών από τους προκατόχους τους, των οποίων κύριο χαρακτηριστικό είναι όχι απλώς η ανοχή, αλλά και ο σεβασμός προς τους άλλους.

A leader of a business isn’t born, he is made

Warren Bennis was the most important thinker on the subject that mattered more than any other to business executives: themselves. In the 1950s , when he began to write about leadership positions in business, the subject wasn’t of great interest to the world. On July 31 he died competing a range of famous professors for who would eventually make the statement on that matter.

Bennis wrote about 30 books about leadership positions in business. Some of them are now considered classics but each one of them, without exception, is read pleasantly, they all are full of anecdotes, examples and references to the relevant bibliography. That way, he offered advice to business executives from all aspects of life. Howard Schultz, the chairman of Starbucks, considered him a mentor and sometimes even the USA presidents of both parties, John Kennedy and Gerald Forn, Lyndon Johnson and Ronald Reagan, asked for his advice as well. If Peter Drucker was the man who invented business administration, then Warren Bennis was the one who invented leadership as a part of the business concept. The main idea of his thinking was the distinction between executive directors and leaders. According to him, directors are those who want to do things right, while leaders are those who do the right thing.

Directors help you achieve what you want. Leaders tell you what you really want. He even accused business schools that focus on the first category and ignore the second. As he pointed out, people tend to study business administration not because they want to be middle-class executives, but because they want to distinguish themselves as CEOs. He also had supported the opinion that “the organizations that fail often have too many directors, as well as they suffer from a lack of leadership.” 

Bennis believed that nobody is born a leader, but everyone can become one. He used to teach that leadership is knowledge or rather a group of know-how which everyone can obtain by working hard. He even likens it with performance. Leaders must experience their role as actors do and this requires more than learning to see oneself as the others do, even though it is just as necessary. It requires one to discover themselves.

“The procedure of one becoming a leader is similar, if not identical, to evolving oneself into an integrated personality”, he stated in 2009. As a university graduate, Bennis had spent a fortune in psychoanalysis, while spending a lot of time as well studying astrology. 

The concept of a good business leader changes with time. Bennis was convinced that in the era of equity and equality it needs a new style. Leaders can no longer pretend to be tamers and expect their employees to jump to the pace they want. Leaders nowadays should look more like mentors.

Bossy leaders are not only risking alienating their employees, but they may also cancel the most important source of income in their business: knowledge. There is no point in hiring employees with knowledge if you don’t let them use this knowledge creatively.

The last quarter of the 20^th century, Bennis often found himself in a state of despair. He disagreed with the successful people who boasted about how many jobs had abolished and how much profit they had accumulated. In one of his books he proved to be prophetic about the corruption of the business world, the enormous bonuses of the senior executives and their short-term goals.

However, he was more optimistic during his later years, at least regarding the business world. This was because the collapse of the giants Enron, WorldCom and Lehman taught the businesses the risks that occur after boasting, from which emerged a new generation of executive directors much more impressive than their predecessors, whose main feature was not only tolerance but even the respect for the others.